Trong môi trường kinh doanh hiện nay, các doanh nghiệp không chỉ phải đối mặt với sự cạnh tranh khốc liệt mà còn phải tuân thủ nhiều quy định pháp lý, đặc biệt là về thuế. Một trong những thách thức lớn nhất mà doanh nghiệp có thể gặp phải là bị cơ quan thuế thanh tra định kỳ. Việc bị thanh tra không chỉ ảnh hưởng đến hoạt động của doanh nghiệp mà còn có thể dẫn đến các hình thức xử phạt, thậm chí là truy thu thuế nếu doanh nghiệp không thực hiện nghĩa vụ thuế đúng quy định. Tuy nhiên, có những nhóm doanh nghiệp dễ dàng bị cơ quan thuế “chọn mặt gửi vàng” để thanh tra định kỳ. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về các yếu tố khiến doanh nghiệp trở thành “đối tượng dễ bị thanh tra” và những rủi ro đi kèm.
1. Doanh Nghiệp Chưa Hoàn Thành Nghĩa Vụ Thuế
Một trong những yếu tố chính khiến doanh nghiệp bị cơ quan thuế thanh tra thường xuyên là việc không hoàn thành nghĩa vụ thuế đầy đủ và đúng hạn. Các doanh nghiệp này có thể bị nghi ngờ về việc trốn thuế hoặc gian lận thuế nếu có dấu hiệu khai man doanh thu, chi phí hoặc lợi nhuận. Cơ quan thuế thường xuyên thanh tra những doanh nghiệp này để đảm bảo rằng họ thực hiện nghĩa vụ thuế đúng quy định.
Các hành vi vi phạm có thể bao gồm:
- Khai báo không đầy đủ doanh thu, giảm bớt chi phí để giảm thuế phải nộp.
- Sử dụng các hóa đơn không hợp pháp, không đúng quy định để gian lận thuế.
- Trốn tránh việc kê khai các khoản thu nhập từ các nguồn khác nhau, chẳng hạn như doanh thu từ hợp đồng chuyển nhượng bất động sản, lợi nhuận từ đầu tư tài chính, v.v.
2. Doanh Nghiệp Mới Thành Lập
Các doanh nghiệp mới thành lập thường xuyên bị cơ quan thuế chú ý và thanh tra định kỳ. Điều này xuất phát từ việc các doanh nghiệp mới có thể thiếu kinh nghiệm trong việc thực hiện các quy định về thuế, dẫn đến khả năng sai sót trong quá trình kê khai thuế. Ngoài ra, cơ quan thuế cũng muốn đảm bảo rằng các doanh nghiệp mới thành lập không thực hiện các hành vi gian lận thuế, đặc biệt là khi các doanh nghiệp này có dấu hiệu “đột ngột” khai báo doanh thu cao trong khi lại không có nhiều hoạt động kinh doanh thực tế.
Nguyên nhân doanh nghiệp mới dễ bị thanh tra bao gồm:
- Thiếu kinh nghiệm trong việc lập báo cáo tài chính và kê khai thuế.
- Chưa hiểu rõ các quy định về thuế, dễ bị mắc sai sót trong các thủ tục hành chính.
- Không có lịch sử hoạt động kinh doanh rõ ràng, dễ bị nghi ngờ về tính chính xác của các báo cáo tài chính.
3. Doanh Nghiệp Có Các Giao Dịch Liên Kết
Các doanh nghiệp thực hiện nhiều giao dịch liên kết, đặc biệt là các giao dịch giữa công ty mẹ và công ty con, hoặc giữa các công ty trong cùng một tập đoàn, là đối tượng dễ bị cơ quan thuế kiểm tra. Điều này là bởi các giao dịch liên kết thường có thể làm nảy sinh nghi ngờ về việc chuyển giá, tức là việc điều chỉnh giá trị các giao dịch nội bộ để giảm thuế phải nộp. Doanh nghiệp có thể “thổi phồng” giá trị của các sản phẩm hoặc dịch vụ trong các giao dịch giữa các công ty liên kết để giảm lợi nhuận của công ty trong nước và chuyển lợi nhuận ra nước ngoài.
Các rủi ro liên quan đến giao dịch liên kết bao gồm:
- Việc chuyển giá, thay đổi giá trị hợp đồng để giảm thuế phải nộp.
- Doanh thu hoặc chi phí có thể không phản ánh đúng với thực tế, gây khó khăn trong việc xác định thuế thu nhập doanh nghiệp.
- Cơ quan thuế sẽ thanh tra các giao dịch liên kết để đảm bảo chúng được thực hiện đúng quy định và không vi phạm các quy định về chống chuyển giá.
4. Doanh Nghiệp Hoạt Động Trong Lĩnh Vực Dễ Bị Gian Lận Thuế
Một số ngành nghề như xây dựng, bất động sản, xuất nhập khẩu, thương mại điện tử thường xuyên bị cơ quan thuế theo dõi và thanh tra định kỳ. Lý do là vì các ngành này thường xuyên có các hoạt động dễ dàng tạo ra các giao dịch phức tạp, nhiều khoản chi phí không rõ ràng, và đôi khi dễ dàng tạo cơ hội cho gian lận thuế. Ví dụ, trong ngành xây dựng, việc định giá công trình hoặc chi phí phát sinh trong quá trình thi công có thể bị khai giảm để trốn thuế.
Các ngành dễ bị thanh tra bao gồm:
- Xây dựng và bất động sản: Do thường xuyên có các khoản thanh toán lớn, các hợp đồng và hóa đơn khống có thể được sử dụng để giảm thuế.
- Xuất nhập khẩu: Việc khai báo sai giá trị hàng hóa, khai báo thiếu số lượng nhập khẩu, hoặc gian lận trong việc khai báo các chi phí liên quan đến hải quan dễ dẫn đến việc bị thanh tra.
- Thương mại điện tử: Doanh thu từ các hoạt động thương mại điện tử đôi khi rất khó kiểm soát, và dễ dẫn đến việc không kê khai đầy đủ doanh thu.
5. Doanh Nghiệp Có Lợi Nhuận Cao Nhưng Lại Kê Khai Chi Phí Quá Lớn
Một trong những dấu hiệu dễ dàng khiến cơ quan thuế chú ý là khi doanh nghiệp có lợi nhuận cao nhưng lại kê khai chi phí quá lớn. Điều này có thể gây ra nghi ngờ về việc doanh nghiệp này đang khai man chi phí để giảm thuế phải nộp. Các cơ quan thuế thường xuyên thanh tra những doanh nghiệp có dấu hiệu này để đảm bảo rằng chi phí được kê khai là hợp lý và thực tế.
Các doanh nghiệp có dấu hiệu này thường gặp phải:
- Lợi nhuận lớn nhưng lại có chi phí rất cao, không phản ánh đúng thực tế hoạt động của doanh nghiệp.
- Các khoản chi phí lớn không có chứng từ hợp lệ, dễ dàng dẫn đến gian lận thuế.
6. Kết Luận
Việc bị cơ quan thuế thanh tra định kỳ là điều không thể tránh khỏi đối với nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là những doanh nghiệp có các yếu tố rủi ro nêu trên. Để tránh rủi ro bị thanh tra, các doanh nghiệp cần tuân thủ đầy đủ các quy định về thuế, đảm bảo kê khai đúng doanh thu, chi phí và lợi nhuận, đồng thời giữ gìn chứng từ hợp lệ trong suốt quá trình hoạt động kinh doanh. Hơn nữa, các doanh nghiệp cần thường xuyên kiểm tra và rà soát các giao dịch liên kết cũng như các hoạt động dễ gây nghi ngờ về gian lận thuế để giảm thiểu khả năng bị thanh tra và xử phạt.